Rəqəmsal zibil və onun ekologiyaya təsiri

Rəqəmsal zibil qutusu lazımsız ekran görüntüləri və fayllar, uğursuz fotoşəkillər, e-poçtların yığılması və brauzer tarixinin sonsuz “vərəqi”dir. Bütün bunlar nəinki qadcetlərin yaddaşını doldurur, həm də ətraf mühitə mənfi təsir göstərən məlumat mərləzlərində və serverlərdə toplanır.

Rəqəmsal zibilin ekologiyaya təsiri

İnternet inanılmaz sürətlə doldurulur: orta istifadəçi saniyədə təxminən 1,7 MB məlumat yaradır və bu məlumatların çoxu sadəcə rəqəmsal zibildir. O, bütün dünyada məlumat mərkəzlərini həddən artıq yükləyir və bununla da onların ətraf mühitə mənfi təsirini artırır. Bəşəriyyət alternativ enerji mənbələrinə keçidin ən başlanğıcındadır və məlumatların işlənməsi hələ də karbon qazı və zəhərli maddələri atmosferə buraxan qalıq yanacaqların yanması ilə müşayiət olunur. Ümumdünya Şəbəkəsinin və onu dəstəkləyən sistemlərin ümumi karbon izi qlobal istixana qazı emissiyalarının 3,7%-ni təşkil edir və bu rəqəm durmadan artır.

Kompütər, noutbuk və smartfonunuzda rəqəmsal tullantıların miqdarını necə azaltmaq olar?

Rəqəmsal zibil təkcə ətraf mühit üçün pis deyil. Beyni lazımsız məlumatlarla həddən artıq yükləyir, stressə gətirib çıxarır və çaşqınlıq hissi yaradır. Daim faydasız e-poçtlar alsanız və gözləriniz onlarla iş masası nişanları ilə qamaşarsa, vacib tapşırıqlara diqqəti cəmləmək çətindir, bunların arasında sizə lazım olanı tapmaq çox çətindir. Aşağıdakı tövsiyələrdən istifadə edərək rəqəmsal məkanınızda hər şeyi qaydasına salmağı təklif edirik.

Rəqəmsal təmizləmə adi təmizləmə ilə eyni prinsiplərə uyğun olaraq rahat şəkildə həyata keçirilir: çeşidləmə, lazımsız hər şeydən qurtulmaq və hələ də faydalı olacaq şeylərin saxlanmasını təşkil etmək. Eyni tipli fotoşəkilləri qovluqlarda təşkil edin, məsələn, “Günəşin batışı”, “Ev heyvanları”, “Selfies”, ən yaxşı fotoşəkilləri seçin və qalanlarını silin. Həm də lazımsız tətbiqlərdən qurtulmağa dəyər, xüsusən də onları bir ildən çox müddətə açmamısınızsa. Rəqəmsal tullantıların başqa bir “zibilxanası” yüklənmiş faylların düşdüyü qovluqdur (downloads). Təmizləməni bitirdikdən sonra zibil qutusunu boşaltdığınızdan əmin olun, əks halda ona qoyduğunuz hər şey cihazınızın yaddaşında yer tutmağa davam edəcək.

Rəqəmsal məkanınızı təmizləməyin növbəti mərhələsi müvəqqəti faylları silməkdir. Dostların və qohumların sosial şəbəkələrdə göndərdiyi açıqcalar, artıq lazımsız sənədlər və şəkillər – bütün bunlar qadcetlərin yaddaşında ölü çəki kimi yerləşərək rəqəmsal izinizi artırır və cihazın normal işinə mane olur. Fayl menecerinə və ya Fayllar proqramına gedin (smartfon modelindən asılı olaraq), istifadə etdiyiniz proqramların qovluqlarını tapın və onları boşaldın. Və daha az lazımsız şey toplamaq üçün WhatsApp, Telegram, Viber və digər ani mesajlaşma proqramlarının parametrlərində avtomatik fayl yükləməsini deaktiv edin.

E-poçt təmizləmə xidməti olan Cleanfox tərəfindən aparılan araşdırmanın nəticələrinə görə, insanlar orta hesabla ildə 2850 bildirim xarakterli e-poçtu alırlar. Bu miqdarda spam 28.5 kq CO2 kimi əhəmiyyətli bir karbon izi buraxır. Bundan əlavə, sənədlər və vacib məlumatlar sonsuz reklamlar arasında itə bilər.

Elektron poçtda “Bildirimlər” bölməsinə keçin və lazımsız hər şeydən abunəliyinizi ləğv edin. Yalnız faydalı saytlar, məsələn, müntəzəm alış-veriş etdiyiniz onlayn mağazalardan gələn bildirimləri saxlayın. Bu yanaşma sizə təkcə poçt qutunuzu təmizləməyə deyil, həm də “super ucuz qiymətə” başqa bir lazımsız əşyanı almaq istəyinin öhdəsindən gəlməyə imkan verəcək. Rəqəmsal tullantılar havadan yaranmır – İnternet istifadəçiləri tərəfindən yaradılır. Məzmun yaratmağa yanaşmanızı daha məqsədyönlü etmək üçün:

1. Eyni fotoşəkilləri və yazıları onlarla sosial şəbəkədə dərc etməyə ehtiyac yoxdur, bir və ya iki hesaba diqqət yetirmək daha yaxşıdır.
2. Şirkətlərinin keçirdiyi sorğunun nəticələrinə görə, istifadəçilərin 9%-i cihazındakı bütün faylları təkrarlayır, 38%-i isə bunu vaxtaşırı edir. Karbon izinizi azaltmaq üçün lazımsız surətlər yaratmağı dayandırın.
3. Göndərilən bir e-poçt orta hesabla 4 qram CO2 buraxır. Bütün həmkarlarınıza korporativ ziyafətdən bir fotoşəkil göndərmək və ya sizdən bir neçə metr aralıda oturan birinə “təşəkkür edirəm” yazmaq qərarına gəldikdə bu barədə düşünün. Faylları bulud yaddaşına yükləmək və şəxsə şəxsən təşəkkür etmək daha məntiqlidir.

Unutmayaq ki, hər birimiz evimizin təmizliyinin qeydinə qaldığımız kimi planetimizin də qeydinə qalmalıyıq. Çünki planetimiz hamımızın evidir!